THÉP ĐÃ TÔI THẾ ĐẤY - NIKOLAI ALEKSEYEVICH OSTROVSKY

NIKOLAI ALEKSEYEVICH OSTROVSKY - (1904 - 1936) được sinh ra trong một gia đình lao động nghèo ở Ukraine. Thuở nhỏ, Ostrovsky là cậu bé ham hiểu biết. Chứng kiến cảnh những người nông dân phải lao động tới kiệt sức trên cánh đồng của địa chủ, Ostrovsky sớm hiểu thế nào là sự bất công trong cuộc đời.

Dù gia đình rất khó khăn nhưng Ostrovsky vẫn được đến trường. Sau khi bị đuổi học vì dám cãi lại "lời Chúa phán truyền", cậu xin vào làm việc cho một quán ăn ở ga. Công việc nặng nhọc kéo dài 8 đến 10 tiếng mỗi ngày. Chỉ có sách vở làm cậu lãng quên những chuyện xung quanh. Ostrovsky sẵn sàng cho người bán báo suất ăn trưa của mình để anh ta cho phép đọc báo và tạp chí trong những phút nghỉ ngơi ngắn ngủi…Có thể xem "Thép đã tôi thế đấy" là chiến công phi thường của Nikolai Ostrovsky. Cuốn sách sau này trở thành tác phẩm "gối đầu giường" của nhiều thế hệ thanh niên. Tháng 6/934, Nikolai Ostrovsky được kết nạp vào Hội Nhà văn Liên Xô và đến tháng 10/935, anh được tặng thưởng Huân chương Lenin.

Ostrovsky qua đời khi tập 1 của cuốn sách thứ hai "Ra đời trong bão táp" đang được sắp chữ ở xưởng in. Biết tin anh mất, công nhân xưởng in đã làm việc liền ca không nghỉ. Họ quyết tâm xuất bản cuốn sách đúng ngày mai táng anh, ngày 26/2/936. Nikolai Ostrovsky được chôn cất tại nghĩa trang Novodevichie, nơi yên nghỉ của nhiều nhân vật lịch sử Nga.

"Thép đã tôi thế đấy" đã được dịch ra hơn 70 thứ tiếng và in ở hơn 80 nước, trong đó có Việt Nam như một món quà dâng tặng cho sự lao động chân chính của con người biết vượt lên số phận. Sau khi Liên Xô sụp đổ, có lúc "Thép đã tôi thế đấy" bị loại bỏ khỏi sách giáo khoa trong các nhà trường ở Nga. Nhờ vào sự đấu tranh tích cực của dư luận xã hội mà tác phẩm "Thép đã tôi thế đấy" dần dần được phục hồi và chiếm lại vị trí xứng đáng trên văn đàn cũng như đời sống tinh thần của người dân Nga hiện nay. Điều đó khẳng định sự bất tử của một tác phẩm văn học chân chính bởi nó không chỉ là tiếng nói của một cá nhân, một lớp người, hơn thế, nó là khát khao và lý tưởng của cả một dân tộc trong thời đại anh hùng

"THÉP ĐÃ TÔI THẾ ĐẤY" không phải là một tác phẩm văn học chỉ nhìn đời mà viết. Tác giả sống nó rồi mới viết nó. Nhân vật trung tâm Pa-ven chính là tác giả: Nhi-ca-lai A-xtơ-rốp- xki. Là một chiến sĩ cách mạng tháng Mười, ông đã sống một cách nồng cháy nhất, như nhân vật Pa-ven của ông. Cũng không phải một cuốn tiểu thuyết tự thuật thường vì hứng thú hay lợi ích cá nhân mà viết. A-xtơ-rốp-xki viết Thép đã tôi thế đấy trên giường bệnh, trong khi bại liệt và mù, bệnh tật tàn phá chín phần mười cơ thể. Chưa bao giờ có một nhà văn sáng tác trong những điều kiện gian khổ như vậy. Trong lòng người viết phải có một nhiệt độ cảm hứng nồng nàn không biết bao nhiêu mà kể. Nguồn cảm hứng ấy là sức mạnh tinh thần của người chiến sĩ cách mạng bị tàn phế, đau đớn đến cùng cực, không chịu nằm đợi chết, không thể chịu được xa rời chiến đấu, do đó phấn đấu trở thành một nhà văn và viết nên cuốn sách này. Càng yêu cuốn sách, càng kính trọng nhà văn, càng tôn quí phẩm chất của con người cách mạng.

Thép đã tôi thế đấy có một địa vị đặc biệt trong lịch sử văn học Liên Xô và nền văn học tiên tiến thế giới. Cách mạng tháng Mười thắng lợi, cuộc chiến đấu vĩ đại chưa từng có bao giờ của nhân dân lao động trên một dải đất Liên bang Xô Viết rộng lớn hàng ngày đề ra và đòi hỏi không biết bao nhiêu là anh hùng. Nhân dân Liên Xô, nhân loại tiến bộ chờ đợi văn học phản ánh và đào sâu cho mình hình ảnh con người anh hùng mới ấy. Lần đầu tiên trong văn học, N. A- xtơ-rốp-xki thu gọn được hình ảnh con người mới trong nhân vật Pa-ven Ca-rơ-sa-ghin. Pa-ven không những khác hẳn với những anh hùng của các thời đại trước. Khác hẳn với những tác phẩm văn nghệ của những năm đầu cách mạng, thường ca ngợi lòng dũng cảm vô tổ chức, tả sức mạnh tràn trề, lớn khỏe của quần chúng như một sức mạnh bột phát, tự nhiên. Thép đã tôi thế đấy cho ta thấy từng con người trong một quần chúng rộng lớn nẩy nở như thế nào, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. Thép đã tôi thế đấy ghi lại cả một quá trình tôi thép, bước đường gian khổ trưởng thành của thế hệ thanh niên Xô viết đầu tiên.

Thép ở đây là Pa-ven, là Xê-ri-ô-gia, là Va-li-a, là Giác ky, cả một lớp thanh niên lao động, vừa lớn lên thì gặp ngay cách mạng, ý thức giai cấp và tuổi trẻ bừng lên trong bão táp của phong trào. Lò ngàn độ nóng tôi rèn họ là cuộc đấu tranh thật trường kỳ gian khổ, thật là tự lực cánh sinh của cách mạng tháng Mười. Người thợ vĩ đại tôi rèn thép ấy là Đảng cộng sản, ngọn cờ và bộ tham mưu của cách mạng. Đảng lần lượt lãnh đạo chiến tranh, đảm bảo cung cấp, tổ chức vận tải, xây dựng đường sắt, trấn áp tàn dư phản cách mạng, tổ chức lực lượng nhân dân rộng lớn và thiết lập chính quyền cách mạng vững mạnh, lãnh đạo phục hồi sản xuất và kiến thiết, dắt dẫn nhân dân đi vào một xã hội mới – xã hội chủ nghĩa – chưa từng có bao giờ. Trong đấu tranh vũ trang cũng như công tác xây dựng, Đảng tập dần thói quen cho Pa-ven chiến thắng. Pa-ven từng bước một trưởng thành, trở nên một chiến sĩ cách mạng già dặn. Bệnh tật mười chết một sống là trận thử thách cuối cùng. Pa-ven là thép đã tôi rồi nên đã thắng, toàn thắng.