MÙI THUỐC SÚNG - NGUYỄN VĂN THỌ

NGUYỄN VĂN THỌ bộc lộ năng khiếu nghệ thuật từ những năm tháng đôi mươi. Ông làm thơ, viết kịch, sáng tác ca khúc, có nhiều tác phẩm được biểu diễn trong các chương trình văn nghệ phục vụ chiến sĩ. Tuy nhiên, tác phẩm văn học của ông xuất hiện trên văn đàn khá muộn - năm 1985 - khi ông có truyện ngắn “Rồi chúng con sẽ trở lại quê hương” đăng trên Báo Văn nghệ. Truyện ngắn nói về những người lính trẻ tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh với niềm khát khao nước nhà được thống nhất, họ được trở về trong vòng tay yêu dấu của cha mẹ, quê hương. Mới đây, bản gốc truyện ngắn này đã xuất hiện trong triển lãm “Echos from brother lands” - một triển lãm về những tác phẩm của công nhân Việt Nam từng làm việc tại Đức.

Trong truyện ngắn đó, ông viết: “Ai đã từng trải qua, dù chỉ một lần nghe tiếng đạn rít bên mình, phải ép sát thân mình nằm dán xuống mặt đất, phải một lần nhất loạt cùng anh em đồng chí của mình chồm dậy lao thẳng về phía quân thù, người ấy dễ dàng đồng ý rằng, trong chiến tranh có thể gặp không ít sự may mắn, may mắn một cách kỳ lạ”.

 Trao đổi với phóng viên, nhà văn Nguyễn Văn Thọ cho biết: “Trong vòng 11 năm chiến tranh, tôi đã tham gia hơn 400 trận chiến. Mỗi lần cao xạ nổ súng, địch vào địch ra được tính là một trận. Tôi tham gia 6 chiến dịch, 2 chiến dịch chống lại đánh phá không quân Mỹ tại miền Bắc, sau đó từ năm 1969 tôi vào miền Nam, Lào và Tây Nguyên tham gia 4 chiến dịch lớn. Thời kì đó là thời khốc liệt nhất, gian khó nhất của cách mạng chống Mỹ cứu nước ở miền Nam - Việt Nam. Có rất nhiều những trận chiến nguy hiểm, những lần địch đứng ở trên, chiến sĩ ta bị dưới tầm B52 là chuyện bình thường, kẻ địch trút bom napan và bom hóa học. Trận đánh ở đường chín nam Lào cũng vậy, địch chặn ở trên mà ngày nào cũng ba tốp B52 thả bom, máy bay F-4h và L-19 đánh triền miên ngày này qua ngày khác, tôi đã đứng trước cái chết, cái thử lửa của thời gian. 

Tôi gọi đó là địa ngục vì không chỉ chết do bom đạn mà còn chết vì bệnh tật, vì đói, vì sốt rét. Những người lính ra đi bởi tinh thần bảo vệ cho một nền độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ của Quốc gia. Họ gắn bó với nhau bởi tình đồng đội, mang lòng yêu thương nhau ở mặt trận, đã tạo nên một sức mạnh tổng hợp, đoàn kết để trở thành một lực lượng không kẻ thù nào có thể đập vỡ.”

Nhà văn Nguyễn Văn Thọ là một hình tượng của người chiến sĩ cầm bút trên trận mạc, với một vốn sống thăng trầm, những trang viết của ông về mảng đề tài chiến tranh vẫn còn khét lẹt “mùi thuốc súng”.

"MÙI THUỐC SÚNG", nhà văn Nguyễn Văn Thọ cho hay: “Tác phẩm Mùi thuốc súng, kể về bi kịch chiến tranh của một gia đình người lính xa nhà đi chiến đấu 12 năm. Bi kịch chiến tranh xảy ra không trừ một ai trong gia đình, từ người bố, người mẹ, người vợ và bản thân anh lính cùng những đứa con." 

Truyện ngắn lột tả bi kịch qua từng chi tiết một, từng trường đoạn một, từng câu nói một. Trong đó có những câu nói bản thân tôi đọc lại cũng khóc. Khi anh lính ra đi 12 năm, gia đình nhận được tin báo tử. Những người con trai trong dòng họ cũng đã chết, người cha muốn có một người nam giới để giữ đất, giữ ruộng nên đã cố tình ngủ với người con dâu để đẻ ra một đứa con cho mình, cho dòng họ và sau đó ông đã tự tử vì biết đó là việc trái với luân thường đạo lý.  Đến lúc anh lính trở về nhà, anh thấy rất đau khổ vì hằng đêm phải nằm bên cạnh đứa con gái và đứa em trai của mình. Tác phẩm mùi thuốc súng phản ánh điều đó, nó lên án những cuộc chiến tranh. Chúng ta cần phải chống lại chiến tranh và bảo vệ sự hòa bình. Sau những chiến thắng từ các cuộc kháng chiến vừa rồi, làm sao có thể giữ được hòa bình để cho các con, các cháu có điều kiện ăn học, điều kiện xây dựng đất nước không phải khổ như thế hệ của chúng ta.”

Chúng ta được sinh ra trong hòa bình, đó là một điều may mắn. Chúng ta được học tập, được theo đuổi đam mê, được sống đúng với những giá trị của bản thân đó là hạnh phúc. Nếu trong “Mùi thuốc súng” đã phản ánh những bi kịch do chiến tranh thì ngày nay chúng ta may mắn được làm chủ cuộc đời và cả bi kịch của bản thân.

Năm 2020, đánh dấu thời điểm quan trọng khi cả thế giới phải đứng trước một dịch bệnh đã cướp đi nhiều sinh mạng. Dù không có máu đổ xuống, không có tiếng súng vang lên nhưng sau cùng vẫn là những mất mát, chia ly. Qua đây giá trị của hòa bình được thể hiện rõ hơn bao giờ hết, để thấy rằng đã có một thế hệ quyết hi sinh thân mình để có được độc lập dân tộc!