BÊN KIA SÔNG ĐUỐNG - HOÀNG CẦM

HOÀNG CẦM - với hồn thơ Kinh Bắc nặng lòng đã khẳng định mình là bậc thầy của thơ trữ tình duy mỹ. Những sáng tác của ông trong hơn nửa thế kỷ qua là minh chứng rõ ràng cho điều này. Thơ trữ tình của Hoàng Cầm mang một phong cách độc đáo và riêng biệt, tạo nên dấu ấn sâu đậm, làm rạng danh vùng Kinh Bắc – cái nôi của nền văn hóa sông Hồng.Hoàng Cầm đã có một ảnh hưởng đáng kể trong làng thơ ca Việt Nam và các tác phẩm của ông luôn thu hút được sự quan tâm từ đông đảo độc giả. Ngay từ những tác phẩm đầu tay, ông đã tạo nên tiếng vang lớn với “Bên kia sông Đuống” (thơ, 1948) và “Lá Diêu Bông” (thơ, 1993). 

 Quê hương gia đình của Hoàng Cầm ở nam phần tỉnh Bắc Ninh ngay bên bờ sông Đuống. Khi giặc Pháp chiếm nam phần Bắc Ninh thì Hoàng Cầm đang công tác ở Việt Bắc.Đầu năm 1948, bọn giặc đã chiếm đóng làng của ông, nào là lập hội tề ngay ở làng ấy và đốt đình chùa, phá chợ, cướp bóc của cải, đàn áp dân lành. Làng mạc tan tác, bố mẹ vợ con bị ly tán. Chính gia đình nhà thơ cũng bị tan tác không biết di đâu, sống chết ra sao. Khi biết được tin đó, nhà thơ Hoàng Cầm ngổn ngang trong lòng vì nỗi lo lắng về gia đình, vợ con tràn ngập trong tim nên đã viết nên bài thơ Bên kia sông Đuống.

Bài thơ được đăng lần đầu tiên trên báo Cứu Quốc tháng 6/1948. Nó được phổ biến nhanh chóng từ Việt Bắc tới khu III, khu IV, vào miền Nam và ra tận Côn Đảo.

 "BÊN KIA SÔNG ĐUỐNG" đã tái hiện những bi thương, mất mát của quê hương trong chiến tranh, đồng thời lên tiếng tố cáo tội ác của giặc. Thông qua đó, tác giả muốn thể hiện tình yêu quê hương mãnh liệt đồng thời cũng thể hiện lòng căm thù giặc sâu sắc của ông.

Bài thơ "Bên kia sông Đuống" được Hoàng Cầm sáng tác vào một đêm tháng 4 năm 1948 trong chiến khu Việt Bắc. Khi nghe tin quê hương bị giặc xâm chiếm và tàn phá, dưới ánh sáng mờ ảo của đèn dầu và giữa tiếng súng vọng lại, ông đã miệt mài viết thơ suốt đêm để hoàn thành tác phẩm khi bình minh ló rạng.

"Bên kia sông Đuống" nhanh chóng trở thành một trong những bài thơ nổi bật nhất về chủ đề quê hương trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, đồng thời nâng cao danh tiếng của nhà thơ Hoàng Cầm. Tác phẩm thể hiện sâu sắc niềm đam mê với quê hương và hình ảnh đất Mẹ. Cảm xúc trong bài thơ bao gồm nỗi nhớ quê, sự tự hào về nguồn cội, cũng như nỗi tiếc nuối và căm hận trước cảnh tàn phá.